علت زخم و عفونت نوک سینه در دوران شیردهی

مقدمه

در هفته‌های اول بعد از تولد نوزاد، بسیاری از مادران با درد یا زخم نوک سینه روبه‌رو می‌شوند. این مشکل طبیعی است اما اگر به‌درستی درمان نشود، ممکن است باعث ترک، خون‌ریزی یا عفونت شود و روند شیردهی را دشوار کند.
خبر خوب این است که با شناخت دلایل اصلی و مراقبت صحیح، می‌توان هم درد را کاهش داد و هم از عفونت جلوگیری کرد.

بخش اول: علت زخم و ترک نوک سینه در شیردهی

• گرفتن نادرست سینه توسط نوزاد

شایع‌ترین علت زخم سینه است.
وقتی نوزاد فقط نوک سینه را می‌مکد و هاله قهوه‌ای اطراف را در دهان نمی‌گیرد، فشار زیادی بر بافت ظریف نوک سینه وارد می‌شود.

راهکار:

نوزاد باید بخش زیادی از هاله را در دهان داشته باشد.

چانه‌اش به سینه بچسبد و لب پایینش به سمت بیرون برگردد.

صدای «کلیک» نشانه مکیدن نادرست است.

• خشکی پوست یا شست‌وشوی بیش از حد

شست‌وشو با صابون‌های عطری، آب داغ یا الکل می‌تواند پوست حساس سینه را خشک کند و ترک ایجاد کند.

راهکار:

از صابون یا الکل برای شستن سینه استفاده نکنید.

بعد از هر شیردهی چند قطره شیر خودتان را روی نوک سینه بمالید و بگذارید خشک شود؛ شیر مادر خاصیت ضدباکتری طبیعی دارد.

• استفاده از سوتین تنگ یا پدهای مرطوب

رطوبت طولانی‌مدت یا فشار لباس می‌تواند پوست را تحریک کند.

راهکار:

از سوتین نخی و آزاد استفاده کنید.

پدهای شیردهی را مرتب تعویض کنید تا خشک بمانند.

بخش دوم: عفونت نوک سینه (ماستیت و عفونت قارچی)

اگر زخم درمان نشود یا باکتری وارد ترک شود، ممکن است دچار عفونت (ماستیت) شوید.

علائم عفونت باکتریایی:

1. قرمزی، گرمی و ورم در ناحیه سینه
2. درد یا سوزش مداوم
3. ترشح چرکی از نوک سینه
4. تب یا بدن‌درد

درمان:

ادامه شیردهی (شیر دادن را قطع نکنید)

کمپرس گرم قبل از شیردهی برای تسکین

در صورت تب یا ترشح چرکی، مراجعه فوری به پزشک برای تجویز آنتی‌بیوتیک ایمن در شیردهی

• عفونت قارچی (برفک سینه):

گاهی علت درد و ترک‌های سفید یا براق روی نوک سینه، قارچ کاندیدا است.
این قارچ معمولاً از دهان نوزاد به سینه منتقل می‌شود.

نشانه‌ها:

1. درد سوزاننده در سینه حتی بعد از شیردهی
2. نوک سینه براق یا پوسته‌پوسته
3. وجود لکه‌های سفید در دهان نوزاد

درمان:

درمان همزمان مادر و نوزاد با داروی ضدقارچ (مانند نیستاتین یا کلوتریمازول)

جوشاندن پستانک‌ها و شیشه شیرها روزی یک‌بار

خشک نگه داشتن سینه پس از هر بار شیردهی

بخش سوم: مراقبت و درمان خانگی زخم نوک سینه

1. استفاده از شیر مادر: چند قطره روی سینه بمالید و در معرض هوا خشک کنید.
2. پماد لانولین خالص: بعد از هر بار شیردهی مقدار کمی بزنید (بدون نیاز به شست‌وشو قبل از نوبت بعدی).
3. کمپرس سرد: برای کاهش درد و التهاب.
4. تغییر وضعیت شیردهی: در هر وعده موقعیت نوزاد را عوض کنید تا فشار روی یک نقطه نباشد.
5. اجتناب از پدهای پلاستیکی یا مرطوب.

بخش چهارم: آیا در صورت زخم باید شیردهی را قطع کرد؟

خیر.
در بیشتر موارد ادامه شیردهی بی‌خطر و حتی مفید است، زیرا به تخلیه شیر و جلوگیری از التهاب کمک می‌کند.
فقط اگر زخم عمیق یا همراه با خون‌ریزی زیاد است، می‌توانید برای چند وعده از پمپ شیردوش استفاده کنید تا سینه استراحت کند.

بخش پنجم: پیشگیری از زخم و عفونت نوک سینه

• از همان روزهای اول، نحوه صحیح شیردهی را یاد بگیرید.
• بعد از هر نوبت، سینه را خشک و تمیز نگه دارید.
• در هوای تازه بگذارید چند دقیقه بدون لباس باشد تا هوا بخورد.
• مصرف آب و تغذیه متعادل برای حفظ سلامت پوست سینه ضروری است.
• در صورت درد یا تغییر رنگ پوست، سریع اقدام کنید تا مشکل مزمن نشود.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟

اگر:

زخم در عرض ۳ تا ۵ روز بهتر نشود،

ترشح چرک، بوی بد یا تب دارید،

درد در عمق سینه حس می‌کنید،

نوزاد هم در دهان لکه سفید دارد،

حتماً به پزشک یا مشاور شیردهی مراجعه کنید.