دستورالعمل‌های بهداشت و مراقبت روزانه نوزاد ۰ تا ۳ ماه

خلاصه

در این مقاله یاد می‌گیرید روزانه چگونه از نوزاد ۰ تا ۳ ماه خود مراقبت کنید؛ از بهداشت پوست و بندناف تا حمام، شیردهی، خواب امن، مراقبت از چشم و گوش، شست‌وشوی بدن، ایمنی محیط و پیشگیری از عفونت‌ها. این دستورالعمل‌ها ترکیبی از توصیه‌های انجمن اطفال آمریکا (AAP)، یونیسف، NHS و منابع معتبر ایرانی است تا والدین تازه‌کار با خیالی راحت مراقبت روزانه را انجام دهند.

مقدمه

نوزاد در ۳ ماه اول زندگی کاملاً وابسته به والدین است. سیستم ایمنی هنوز ضعیف است، پوست حساس‌تر از هر زمان دیگری است و هر روز با محیط بیرون سازگار می‌شود. رعایت چند نکته ساده اما دقیق، از بسیاری مشکلات مثل عفونت، التهاب پوست، گریه‌های بی‌دلیل و بی‌قراری جلوگیری می‌کند.
اگر تجربه‌ای در این زمینه دارید، در بخش نظرات بنویسید تا والدین دیگر هم استفاده کنند.

دستورالعمل‌های بهداشت و مراقبت روزانه نوزاد ۰ تا ۳ ماه

• حمام کردن نوزاد: چند بار و چگونه؟

چند بار در هفته؟

طبق توصیه AAP:
نوزادان تا ۳ ماهگی تنها ۲ تا ۳ بار در هفته نیاز به حمام دارند.

شست‌وشوی بیش از حد باعث خشکی و تحریک پوست می‌شود.

نکات مهم حمام

• دمای آب: ۳۷ تا ۳۸ درجه
• اتاق گرم و بدون جریان باد
• استفاده از شامپو و شوینده مخصوص نوزاد بدون بو و الکل
• حداکثر زمان حمام: ۵ تا ۱۰ دقیقه

• مراقبت از پوست نوزاد

پوست نوزاد فوق‌العاده نازک است و سریع خشک می‌شود.

توصیه‌ها

روزی یک‌بار از مرطوب‌کننده مخصوص نوزاد استفاده کنید.

از محصولات معطر، الکلی و حاوی پارابن دوری کنید.

لباس‌های نخی و نرم انتخاب کنید.

در صورت بروز اگزما یا بثورات → مشورت با پزشک.

• مراقبت از بند ناف

طبق توصیه وزارت بهداشت و WHO:

دستورالعمل‌ها

بند ناف باید خشک و تمیز نگه داشته شود.

پوشک زیر بندناف بسته شود تا با ادرار تماس پیدا نکند.

نیازی به الکل یا بتادین همیشگی نیست؛ مگر با نظر پزشک.

خود به خود طی ۷ تا ۱۴ روز می‌افتد.

چه زمانی نگران شویم؟

1. بوی بد
2. ترشح زرد
3. خونریزی مداوم

→ نیاز به ارزیابی پزشک

• شست‌وشوی صورت، چشم، گوش و گردن

این بخش معمولاً در مراقبت روزانه نوزاد نادیده گرفته می‌شود.

چشم

با گاز استریل مرطوب با آب جوشیده سرد شده

از گوشه داخلی به سمت بیرون

گوش

فقط سطح بیرونی با گاز یا پنبه

هرگز داخل گوش را با گوش‌پاک‌کن تمیز نکنید

بینی

اگر ترشح خشک شده → سرم نرمال سالین و پوآر مخصوص

گردن

چربی و شیر ممکن است در چین‌گردن جمع شود

روزانه یک‌بار با دستمال نرم تمیز شود

• بهداشت دست‌ها و ناخن‌های نوزاد

ناخن‌ها

هفته‌ای ۲–۳ بار بررسی

کوتاه کردن بعد از خواب یا حمام

استفاده از سوهان در ۲ ماه اول

دست‌ها

شست‌وشو با آب و صابون ملایم

پرهیز از شست‌وشوی زیاد و خشکی

• بهداشت شیردهی و شیشه‌شیر

اگر شیردهی با شیر مادر است:

شست‌وشوی دست مادر قبل از شیردهی

تمیز کردن نوک سینه با آب معمولی کافی است

بین وعده‌ها نیازی به شست‌وشوی مداوم نیست

اگر از شیشه‌شیر استفاده می‌کنید:

طبق توصیه NHS

شست‌وشوی کامل بعد از هر بار استفاده

استریل روزانه تا ۱۲ ماهگی

عدم استفاده از اسفنج‌های قدیمی (جمع‌کننده باکتری)

• مراقبت از خواب نوزاد

برای جلوگیری از سندروم مرگ ناگهانی نوزاد (SIDS):

اصول خواب امن

1. خوابیدن به پشت
2. روی سطح سفت و تشک استاندارد
3. بدون پتوهای حجیم، بالش، اسباب‌بازی و گارد تخت
4. دمای اتاق: ۲۰ تا ۲۲ درجه

• بهداشت محیط و وسایل نوزاد

لباس‌ها

شست‌وشو با شوینده مخصوص یا ملایم

دوبار آبکشی

عدم استفاده از نرم‌کننده‌های عطری

وسایل

ضدعفونی منظم میز تعویض

شست‌وشوی پتوی نوزاد هفته‌ای ۱–۲ بار

شست‌وشوی عروسک‌های پارچه‌ای در صورت استفاده

دست‌های اطرافیان

همه افرادی که نوزاد را لمس می‌کنند باید دست‌ها را بشویند

جلوگیری از بوسیدن صورت و دست‌ها (انتقال ویروس‌ها)

• پیشگیری از عفونت‌ها و بیماری‌های رایج

جلوگیری از تماس با افراد بیمار

تهویه مناسب اتاق

واکسیناسیون طبق برنامه

استفاده از سرم شست‌وشو در صورت بینی گرفته

اگر نوزاد تب کرد → بالای ۳۸ درجه = مراجعه فوری

• مراقبت روزانه از ناحیه پوشک

طبق تحقیقات PubMed، شایع‌ترین مشکل نوزادان در ۳ ماه اول است.

نکات مهم

تعویض هر ۲ تا ۳ ساعت

استفاده از پماد محافظ (زینک اکساید یا دکستپنتانول)

شستن با آب ولرم و خشک کردن با فشار ملایم

در معرض هوا گذاشتن ناحیه ۱۰–۱۵ دقیقه