روش های افزایش شیر مادر در دوران شیردهی

مقدمه

در هفته‌های اول پس از تولد، بسیاری از مادران نگران‌اند که آیا شیرشان برای نوزاد کافی است یا نه. باید بدانید که میزان شیر مادر قابل‌افزایش است و بدن شما بر اساس تقاضای نوزاد، خودش را تنظیم می‌کند.
در حقیقت، هر بار که نوزاد مک می‌زند، پیام‌هایی به مغز شما فرستاده می‌شود تا هورمون‌های «پرولاکتین» و «اکسی‌توسین» ترشح شوند — دو هورمون اصلی تولید و خروج شیر.

نشانه‌های کافی بودن یا کم بودن شیر

نشانه‌های کافی بودن شیر:

1. نوزاد روزانه حداقل ۶ پوشک خیس دارد.
2. وزن‌گیری مناسب (طبق منحنی رشد).
3. نوزاد بعد از شیر خوردن آرام و راضی است.

نشانه‌های کمبود شیر:

1. نوزاد بی‌قرار یا همیشه گرسنه است.
2. پوشک‌ها کمتر از ۴ عدد در روز خیس می‌شوند.
3. افزایش وزن کندتر از حد طبیعی است.

اگر چنین علائمی وجود دارد، قبل از هر اقدامی، با پزشک یا مشاور شیردهی مشورت کنید.

دلایل کاهش تولید شیر مادر

• فاصله زیاد بین وعده‌های شیردهی .وقتی نوزاد کمتر مک بزند، تولید شیر هم کاهش می‌یابد.
• مک زدن ناقص یا وضعیت اشتباه نوزاد در سینه
• نوزاد باید کل هاله سینه را در دهان بگیرد، نه فقط نوک پستان.
• استرس، خستگی و خواب کم مادر.استرس باعث کاهش ترشح هورمون اکسی‌توسین می‌شود و خروج شیر را سخت‌تر می‌کند.
• استفاده زودهنگام از شیشه یا پستانک. ممکن است نوزاد مکیدن سینه را کمتر انجام دهد و تقاضا کاهش یابد.
• مصرف برخی داروها یا رژیم‌های غذایی نامتعادل. بعضی داروها (مثل قرص‌های ضدبارداری حاوی استروژن) می‌توانند تولید شیر را کم کنند.

روش‌های طبیعی افزایش شیر مادر

• تغذیه مکرر و بر اساس تقاضای نوزاد

هرچه نوزاد بیشتر شیر بخورد، شیر بیشتری تولید می‌شود.
توصیه: نوزاد را حداقل ۸ تا ۱۲ بار در شبانه‌روز شیر دهید.

• شیردهی از هر دو سینه در هر وعده

با سینه‌ای شروع کنید که در وعده قبل کمتر استفاده شده و سپس سینه دیگر را هم پیشنهاد دهید.

• تخلیه کامل سینه

اگر بعد از شیر خوردن نوزاد، هنوز احساس سنگینی دارید، با دست یا پمپ شیر، باقی‌مانده را تخلیه کنید تا مغز پیام تولید بیشتر بگیرد.

• تماس پوست به پوست

گذاشتن نوزاد روی پوست برهنه مادر باعث افزایش ترشح هورمون‌های شیرساز و همچنین آرامش نوزاد می‌شود.

• تغذیه سالم و کافی

بدن شما برای تولید شیر به انرژی و مواد مغذی نیاز دارد.
رژیم روزانه شامل موارد زیر باشد:

غلات کامل (بلغور جو، نان سبوس‌دار)

پروتئین کافی (مرغ، تخم‌مرغ، ماهی، حبوبات)

سبزیجات و میوه‌های تازه

چربی‌های سالم (مغزها، آووکادو، روغن زیتون)

آب کافی: حداقل ۸ لیوان در روز.

• مصرف خوراکی‌های افزایش‌دهنده شیر (galactagogues)

بر اساس مطالعات و تجربه‌ی مادران:

1. شنبلیله (Fenugreek)
2. جو دوسر
3. رازیانه
4. سیاه‌دانه
5. زیره و شوید
6. شیر بادام
7. آب جو بدون الکل

توجه: پیش از مصرف مکمل‌ها یا داروهای گیاهی، با پزشک مشورت کنید.

• استراحت و کاهش استرس

شیر مادر به آرامش وابسته است.
نفس عمیق، مدیتیشن، ماساژ یا چرت کوتاه در روز می‌تواند تأثیر مستقیم بر جریان شیر داشته باشد.

• ماساژ سینه قبل و حین شیردهی

ماساژ آرام و دایره‌ای به سمت نوک پستان، جریان شیر را بهبود می‌دهد و خروج را آسان‌تر می‌کند.

• شیردهی شبانه را حذف نکنید

هورمون پرولاکتین که عامل اصلی تولید شیر است، در شب بیشتر ترشح می‌شود. بنابراین تغذیه شبانه بسیار مهم است.

• پرهیز از بطری و پستانک در هفته‌های اول

به نوزاد اجازه دهید در ۴ تا ۶ هفته اول فقط از سینه تغذیه کند تا الگوی طبیعی مکیدن و تقاضا حفظ شود.

باورهای غلط درباره افزایش شیر

1. خوردن شیر زیاد باعث افزایش شیر مادر می‌شود. (واقعیت: آب کافی لازم است، اما مصرف شیر گاو الزامی نیست.)پ
2. باید رژیم لاغری سخت بگیرید تا به وزن قبل از بارداری برگردید. (واقعیت: رژیم سخت باعث کاهش انرژی و کم شدن شیر می‌شود.)
3. نوزاد گریه کند یعنی شیر کم است. (واقعیت: گریه همیشه نشانه گرسنگی نیست؛ ممکن است به دلایل دیگر باشد.)

نکته‌های طلایی

در هر وعده اول نوزاد را روی سینه بگذارید، سپس اگر نیاز بود از دوشیدن استفاده کنید.

خودتان را مقایسه نکنید. میزان شیر در هر مادر متفاوت است.

در صورت تداوم مشکل، از مشاور شیردهی (Lactation Consultant) کمک بگیرید.