نشانه‌های تأخیر رشدی در نوزاد ۰ تا ۳ ماه

خلاصه

در این مقاله یاد می‌گیرید تأخیر رشدی در نوزادان ۰ تا ۳ ماه دقیقاً یعنی چه، چه علائمی دارد، کدام رفتارها طبیعی هستند و چه مواردی نیاز به مراجعه به پزشک دارند. با نشانه‌های حرکتی، شناختی، ارتباطی و عاطفی آشنا می‌شوید و یاد می‌گیرید چه زمانی باید نگران باشید.

مقدمه

نوزاد در سه ماه اول با سرعتی باورنکردنی رشد می‌کند؛ نگاه کردن، دنبال‌کردن چهره‌ها، واکنش به صداها و کنترل حرکات بدن. والدین معمولاً اولین کسانی هستند که متوجه تفاوت‌های کوچک در رفتار یا رشد کودک می‌شوند.
شناخت نشانه‌های اولیه تأخیر رشدی کمک می‌کند سریع‌تر برای بررسی‌های لازم اقدام کنید و فرصت طلایی ۱۰۰۰ روز اول زندگی از دست نرود.

نشانه‌های تأخیر رشدی در نوزاد ۰ تا ۳ ماه

نشانه‌های حرکتی (Motor Skills)

نوزاد در این سن از نظر حرکتی چه کارهایی باید انجام دهد؟

• تکان دادن دست و پا
• بالا آوردن سر برای چند ثانیه در حالت دمر
• گرفتن انگشت والدین
• شروع کنترل گردن تا پایان ماه سوم

علائم تأخیر حرکتی چیست؟

1. شل بودن غیرطبیعی بدن (Hypotonia)
2. سفتی بیش از حد بدن (Hypertonia)
3. ناتوانی در بالا آوردن سر تا پایان ۳ ماهگی
4. نداشتن حرکت‌های خودجوش (لگد زدن، دست تکان دادن)
5. استفاده بیشتر از یک سمت بدن نسبت به سمت دیگر

بر اساس تحقیقات منتشر شده در AAP، عدم پیشرفت حرکتی مداوم از مهم‌ترین شاخص‌های اولیه تأخیر رشدی است.

نشانه‌های ارتباطی و حسی (Communication & Sensory)

رفتارهای طبیعی

نوزاد معمولاً:

• به صداها واکنش نشان می‌دهد
• با صداهای غان‌وغون (cooing) در پایان ماه سوم شروع به ارتباط می‌کند
• به چهره والدین خیره می‌شود

علائم هشداردهنده

1. عدم واکنش به صداهای بلند
2. نچرخاندن سر به سمت صداها
3. شروع نکردن صداهای اولیه (آوو، غان‌وغون) تا پایان ماه سوم
4. تماس چشمی بسیار کم یا قطع‌شونده

یونیسف تأکید می‌کند واکنش نداشتن به صداها در ۳ ماه اول می‌تواند علامت اولیه مشکلات شنوایی باشد.

نشانه‌های شناختی (Cognitive Development)

رفتارهای طبیعی شناختی در ۰ تا ۳ ماه:

• دنبال‌کردن اشیا با چشم
• توجه کوتاه‌مدت به چهره‌ها
• پاسخ دادن به محرک‌ها با حالات چهره

نشانه‌های تأخیر شناختی

1. ندیدن یا دنبال نکردن اشیای متحرک
2. بی‌تفاوتی به چهره والدین
3. نبود واکنش احساسی (مثل لبخند اجتماعی تا پایان ماه دوم)

طبق مطالعات PubMed، لبخند اجتماعی یکی از مهم‌ترین شاخص‌های رشد اجتماعی–شناختی نوزادان است.

نشانه‌های عاطفی و رفتاری (Emotional & Social)

• رفتارهای طبیعی
• لبخند اجتماعی
• آرام‌تر شدن با شنیدن صدای مادر
• واکنش به بغل شدن

هشدارها

نداشتن هیچ واکنش احساسی به والدین

گریه‌های بیش از حد همراه با بی‌تفاوتی به محبت

تحریک‌پذیری شدید و مداوم بدون دلیل
این علائم طبق منابع APA می‌تواند نشانه تأخیر در تنظیم هیجانی باشد.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنید؟

اگر یکی از موارد زیر را مشاهده کردید، بررسی پزشکی ضروری است:

نوزاد تا پایان ماه سوم سر خود را اصلاً کنترل نمی‌کند

تماس چشمی ندارد یا بسیار کم است

به صداها واکنشی نشان نمی‌دهد

لبخند اجتماعی ندارد

کاملاً بی‌تحرک یا بیش‌ازحد شل است

حرکت غیرطبیعی چشم‌ها

دست‌ها همیشه در وضعیت مشت‌کرده باقی می‌مانند